De zoektocht naar de familie Wybo: tussen geschiedenis en ziel
- Sabine Van Oppens
- 4 okt
- 11 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 31 minuten geleden
Mijn moeder was altijd diep gefascineerd door de familie Wybo. Het ging verder dan gewone interesse — het was een innerlijke drang, een overtuiging dat er iets bijzonders schuilde achter die naam. Haar passie werd aangewakkerd door mijn grootvader, Paul Alen, die gehuwd was met mijn oma Andrea Wybo. Ze was een wees geboren in Kortrijk.
Al van jongs af aan hoorde ik verhalen over een mysterieuze bloedlijn, over afkomst via Aardooie, en zelfs over een adellijke tak die tot in Nederland zou reiken. Met een wapenschild enzo. Ik denk dat het zelf tot in Engeland terug gaat?
Volgens mijn moeder — en ook wat ik zelf terugvond in de stamboom — zou de familie Wybo inderdaad afkomstig zijn uit Aardooie, een dorp in West-Vlaanderen. Maar wat haar het meest intrigeerde, was het idee dat er een adellijke tak van de familie bestond. Als kind vond ik dat een beetje vreemd, maar tegelijk ook spannend. Het klonk als een verhaal uit een roman.
Nu, jaren later, en aangewakkerd door de zware ziekte van mijn moeder en haar blijvende obsessie, ben ik zelf op zoek gegaan naar de waarheid achter deze verhalen. En wat blijkt? Er zijn inderdaad aanwijzingen dat leden van de familie Wybo een bijzondere status hadden. Zo werd Rosalie-Isabelle-Jacqueline Wybo, geboren in Brugge in 1776, vermeld als chevalier van de Orde van de Nederlandse Leeuw — een adellijke onderscheiding. Ook Rose-Jacqueline-Caroline Wybo wordt genoemd in een heraldisch en genealogisch naslagwerk over de Belgische adel.
Dat zou kunnen betekenen dat er een tak van de familie Wybo tot de adel behoorde, mogelijk via huwelijken of erkenning door de Hoge Raad van Adel. Toch is de naam Wybo niet terug te vinden in de officiële lijsten van Nederlandse adellijke families, zoals gepubliceerd door de Hoge Raad van Adel of op Wikipedia. Het mysterie blijft dus bestaan.
Wat het nog boeiender maakt, is dat ik intussen heb ontdekt dat er via mijn dochter haar oma een aangetrouwde familieband bestaat met de koninklijke familie — ver welliswaar, ja, via de Queen, gek genoeg, met heel veel stappen ertussen natuurlijk.
Maar ik weet dat adel niet zomaar een kwestie is van afkomst. Vaak is het het resultaat van erkenning — een eerbetoon aan wat iemand heeft betekend voor zijn land of gemeenschap. Het is een status die voortkomt uit verdienste, niet enkel uit geboorte.
In de klassieke oudheid, bij denkers zoals Aristoteles en Plato, werd adel niet gezien als iets erfelijks, maar als een ethisch en intellectueel ideaal. Aristoteles beschreef de "edele mens" als iemand die streeft naar deugd en het goede leven. Plato ging nog verder: in zijn visie was de ideale leider een filosoof-koning — iemand die wijsheid, rechtvaardigheid en zelfbeheersing belichaamt.
Plato beschreef de ideale staat als opgebouwd uit drie lagen:
De heersers – de filosofen, geleid door rede en wijsheid.
De wachters – de krijgers, gedreven door moed en plicht.
De producenten – de boeren, ambachtslieden en handelaars, gericht op behoeften en arbeid.
In die visie is adel dus niet iets wat je erft, maar iets wat je verdient — door je karakter, je daden en je bijdrage aan het grotere geheel.
Hoe dan ook, je kunt je afvragen waarom een ziel in deze tijd zo sterk verlangt naar iets uit het verleden. Zou het reïncarnatie zijn? Of misschien een innerlijke roeping om iets ouds te begrijpen, te helen of te vervolledigen? Wat het ook is, ik probeer vooral mijn moeder te begrijpen — haar fascinatie, haar zoektocht, haar gevoel dat er iets betekenisvols verborgen ligt in onze familiegeschiedenis.
Wat valt op over de familie Wybo?
De naam Wybo komt wel degelijk voor in publicaties over West-Europese adel. Personen met familienaam Wybo » West-Europese adel » Genealogie Online, Bv. Jacob Josias Wybo werd op 15 augustus 1599 in Hoorn (Noord-Holland) gedoopt. Hij trouwde in 1623 met Welmoet Outgersdr en was lid van de vroedschap van Hoorn van 1631 tot 1648. Hij bekleedde ook functies in de Admiraliteit van het Noorderkwartier en de Gecommitteerde Raden van Holland. Dit wijst op aanzienlijke invloed en mogelijk adellijke of patricische status in die tijd.
François van Bredehoff werd op 7 april 1648 gedoopt in Hoorn en overleed daar op 14 mei 1721. Hij was de zoon van Adriaan van Bredehoff, schout van Hoorn, en Elisabeth Wybo. François volgde zijn vader op als hoogschout van Hoorn en bekleedde gedurende zijn leven tal van invloedrijke functies binnen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zo was hij achtmaal burgemeester van Hoorn, lid van de Staten-Generaal en de Raad van State, en vanaf 1677 bewindhebber van de VOC-kamer Hoorn. Daarnaast was hij ontvanger van de gemenelandsmiddelen en trad hij in 1688 op als gezant naar Berlijn.
François verwierf meerdere heerlijkheden, waaronder Pijlsweert (1682) en Oosthuizen (1686), waarmee hij zijn familie aanzien en adellijke allure gaf. In Oosthuizen liet hij een hofstede bouwen met de naam De Geregtigheid, waar hij ook een marmeren praalgraf kreeg dat tot op heden bewaard is gebleven.
Zijn moeder, Elisabeth Wybo, was de kleindochter van Jacob Josiasz Wybo, burgemeester van Hoorn, via diens zoon Jacob Wybo. Jacob Josiasz Wybo werd op 15 augustus 1599 gedoopt in Hoorn en was actief als schepen, burgemeester en bewindhebber van de VOC.
De stamvader van deze lijn was Josias Joostensz Wybo, geboren in Gent in 1563. Hij was rector van de Latijnse school in Hoorn van 1595 tot 1608. Josias trouwde drie keer: eerst in Londen op 5 januari 1589 met Anna Ruytincks in de kerk van Austin Friars, vervolgens op 11 augustus 1590 met een tweede vrouw (naam onbekend), en ten slotte tussen 1602 en 1605 met Martyna de Swart. Zijn derde vrouw, Hester Merchant Pietersdr., geboren in Armentières, overleed in Hoorn na 26 november 1602. Bij gebrek aan een familiewapen Merchant werd het wapen van De Swart afgebeeld.
En dan is er nog dat intrigerende moment in 2012, toen prins Laurent Isabelle Wybo (1938) publiekelijk voorstelde tijdens een tentoonstelling. Volgens een boek uit 2003 zou zij de buitenechtelijke dochter zijn van prins-regent Karel, de jongere broer van koning Leopold III. Haar moeder was een bakkersdochter, en om haar een officiële naam te geven, regelde prins Karel een huwelijk tussen haar moeder en een paleisbediende. Zo kreeg ze de naam Wybo. Er werkte dus een Wybo op het paleis. Isabelle Wybo werd voor het eerst genoemd in het boek: Michel Capon, Prins Karel, seigneur van Raversijde, uitgeverij The House Of Books (2003). Karel van Saksen-Coburg - Wikipedia
Ik heb het nog eens aan mama gevraagd en ze zei dat ze die stamboom uit Ardooie had gekregen! En ja, daar stond Jacob Josias Wybo ook in. (Mijn mama zelf is afkomstig van Kortrijk). Als je iets meer weet, laat het me weten! Ik ben op zoek naar waar mijn moeders grote obsessie vandaan komt. Waarom werd ze zo ziek? Waarom stuurde ze geld naar de koning, droeg ze de kleuren van haar wapenschild en vond ze dat zo belangrijk? Ook de verhalen over de Geuzen :-) en Godsdienstoorlogen.in middeleeuwen tussen katolieken en protestanten waar ze me zoveel over vertelde. De "waarom". Maak je geen zorgen, we zijn niet zoals prinses Delphine; het is een verhaal uit de middeleeuwen. Ik heb ook wel eens meegemaakt dat we naar een museum gingen en dat er een schilderij hing waarvan ze zei dat het een voorouder was! :-) U kunt zich voorstellen dat dit een beetje gek overkwam bij mij, maar ik heb die personen wel in de stamboom teruggevonden...
Genealogie en familiebanden
1. Josias Joostensz Wybo (geb. Gent, 1563)
Functie: Rector van de Latijnse school te Hoorn (1595–1608). [oudhoorn.nl]
Huwelijken:
(1) Anna Ruytincks (Londen, 1589)
(2) onbekend (Londen, 1590)
(3) Martyna de Swart (tussen 1602 en 1605)
Kinderen: o.a. Jacob Josiasz Wybo
2. Jacob Josiasz Wybo (ged. 15 aug 1599, Hoorn – ca. 1648)
Functies: Schepen, burgemeester van Hoorn, bewindhebber VOC. [gw.geneanet.org]
Ouders: Josias Joostensz Wybo en Hester Marchant Pietersdr.
Huwelijk: Welmoet Outgersdr (Hoorn, 1623)
Kinderen:
Elisabeth Wybo (ged. 29 juli 1629, Hoorn) [werelate.org]
3. Elisabeth Wybo
Dochter van: Jacob Josiasz Wybo
Kleindochter van: Josias Joostensz Wybo
Huwelijk: Mr. Adriaan van Bredehoff (1617–1675)
Kind: François van Bredehoff
4. François van Bredehoff (1648–1721)
Functies:
Hoogschout van Hoorn (1675–1699)
Lid Staten-Generaal
Burgemeester van Hoorn (1715–1721)
Heer van Oosthuizen en Pijlsweert [nl.wikipedia.org], [dbnl.org], [westfriesg...otschap.nl]
Ouders: Adriaan van Bredehoff en Elisabeth Wybo
Graf: Monumentaal praalgraf in de kerk van Oosthuizen [adelinnederland.nl]
Al wat bronnen die ik nog aanvul:
Josias Joostensz. Wybo, geboren Gent 1563, was rector van de Latijnse school te Hoorn (1595-16080. Trouwde (1) Londen in de kerk van Austin Frias 5-1-1689 met Anna Ruytincks, trouwde (3) na 26-11-1602, doch voor 22-12-1605 met Martyna de Swart1") en trouwde (2) Londen 11-8-1590 met Hester Merchant Pietersdr., geb. te Armentieres, overl. te Hoorn na 26-11-1602H). Hier is afgebeeld het wapen De Swart, kennelijk bij gebrek aan een wapen Merchant: Josias Joostenszn Wybo (1563-????) » Genealogy Richard Remmé, The Hague, Netherlands » Genealogie Online
Er bestaat ook een portret van Josias Joostensz Wybo, lid van de familie Van Bredehoff de Vicq, in het Brooks Museum in Memphis, VS. Dit kan wijzen op een bredere artistieke of adellijke context rond de familie. Portrait of Josias Joostensz Wybo, a Member of the van Bredehoff de Vicq Family – Works – Collection Online - Memphis, TN | Brooks Museum
En een tableau van familie Wybo - Van Bredehoff – In het museum Mayer van den Bergh Antwerpen, België:
In 1897 kocht Fritz maar liefst 18 familieportretten. Zes daarvan, waaronder dat van Meyndert Sonck en zijn gezin, waren afkomstig uit de erfenis van de familie Bredehoff. De Bredehoff-familie werd pas in de 19de eeuw in de adelstand geheven, maar behoorde toen al eeuwen tot het Nederlandse patriciaat. Zij waren een vooraanstaande familie in Hoorn en Noord-Holland. In het archief lezen we dat jonkheer François van Bredehoff zijn zus Elisabeth aanvankelijk niet inlichtte over de verkoop van de familieportretten, omdat hij bang was dat zij het verlies te pijnlijk zou vinden.
Pas toen de schilderijen uit haar huis werden opgehaald, kreeg Elisabeth te horen dat ze waren verkocht. Uit deze correspondentie kunnen we afleiden hoe belangrijk de portretten voor de Bredehoff-familie waren en hoe sterk ze verbonden waren met hun identiteit. Fritz, die dat gevoel uiteraard niet had, lijkt op het eerste gezicht vooral geïnteresseerd te zijn in de kunstzinnige waarde van de schilderijen. In zijn brieven aan Jan Bos, die de werken voor hem als tussenpersoon heeft gekocht, speculeert hij over de schilders. Bos zelf noemt Meyndert Sonck met zijn gezin ‘bijzonder schoon’. Toch hebben de portretten ook voor Fritz een extra betekenis door hun band met historische figuren. De geportretteerden waren belangrijke politieke figuren uit de Hollandse geschiedenis. Zo was Meyndert Sonck een hoge bewindvoerder bij de VOC. Figuren uit het verleden | Museum Mayer van den Bergh
Portret van Jacob Josiasz Wybo, burgemeester van de stad Hoorn.
Portrait Of Jacob Josiasz. Wybo, Burgomaster Of The City Hoorn
Title: Portrait of Jacob Josiasz. Wybo, Burgomaster of the City Hoorn
Artist: Jan van Teylingen (Dutch, c. 1602–1654)
Date: 1636
Medium: Oil on canvas
Description: The painting depicts Jacob Josiasz. Wybo, a prominent 17th-century burgomaster (mayor) of Hoorn, portrayed half-length in a black costume with a white collar, a style typical of Dutch Golden Age portraiture.
The Search for the Wybo Family: Between History and Soul
My mother was always deeply fascinated by the Wybo family. It went beyond ordinary interest — it was an inner drive, a conviction that something special was hidden behind that name. Her passion was sparked by my grandfather, Paul Alen, who was married to my grandmother Andrea Wybo. She was an orphan.
From a young age, I heard stories about a mysterious bloodline, about origins in Ardooie, and even about a noble branch that would reach as far as the Netherlands. With a coat of arms and all. I even think it goes back to England?
According to my mother — and also what I found myself in the family tree — the Wybo family did indeed originate from Ardooie, a village in West Flanders. But what intrigued her most was the idea that there was a noble branch of the family. As a child, I found that a bit strange, but at the same time exciting. It sounded like a story from a novel.
Now, years later, and spurred on by my mother’s serious illness and her ongoing obsession, I have started searching for the truth behind these stories myself. And what do I find? There are indeed indications that members of the Wybo family held a special status. For example, Rosalie-Isabelle-Jacqueline Wybo, born in Bruges in 1776, was mentioned as a chevalier of the Order of the Dutch Lion — a noble distinction. Rose-Jacqueline-Caroline Wybo is also mentioned in a heraldic and genealogical reference work on the Belgian nobility.
That could mean that a branch of the Wybo family belonged to the nobility, possibly through marriages or recognition by the High Council of Nobility. Still, the name Wybo cannot be found in the official lists of Dutch noble families, as published by the High Council of Nobility or on Wikipedia. So the mystery remains.
What makes it even more fascinating is that I have since discovered that, through my daughter’s grandmother, there is a marital family connection to the royal family — distant, yes, via the Queen, oddly enough, with many steps in between, of course.
But I know that nobility is not just a matter of descent. Often, it is the result of recognition — an honor for what someone has meant to their country or community. It is a status that comes from merit, not just from birth.
In classical antiquity, with thinkers like Aristotle and Plato, nobility was not seen as something hereditary, but as an ethical and intellectual ideal. Aristotle described the “noble person” as someone who strives for virtue and the good life. Plato went even further: in his vision, the ideal leader was a philosopher-king — someone who embodies wisdom, justice, and self-control.
Plato described the ideal state as consisting of three layers:
The rulers – the philosophers, guided by reason and wisdom.
The guardians – the warriors, driven by courage and duty.
The producers – the farmers, craftsmen, and merchants, focused on needs and labor.
In that vision, nobility is not something you inherit, but something you earn — through your character, your actions, and your contribution to the greater whole.
In any case, you might wonder why a soul in this time longs so strongly for something from the past. Could it be reincarnation? Or perhaps an inner calling to understand, heal, or complete something old? Whatever it is, I am mainly trying to understand my mother — her fascination, her quest, her feeling that something meaningful is hidden in our family history.
What stands out about the Wybo family?
The name Wybo does indeed appear in publications about Western European nobility. For example, Jacob Josias Wybo was baptized on August 15, 1599, in Hoorn (North Holland). He married Welmoet Outgersdr in 1623 and was a member of the city council of Hoorn from 1631 to 1648. He also held positions in the Admiralty of the Noorderkwartier and the Gecommitteerde Raden of Holland. This indicates considerable influence and possibly noble or patrician status at that time.
François van Bredehoff was baptized on April 7, 1648, in Hoorn and died on May 14, 1721, in the same city. He was the son of Adriaen van Bredehoff, sheriff of Hoorn, and Elisabeth Wybo. François succeeded his father as high sheriff of Hoorn and held numerous influential positions in the Republic of the Seven United Netherlands. He was mayor of Hoorn eight times, a member of the States General, the Council of State, and director of the VOC chamber Hoorn from 1677. He was also receiver of the common lands and acted as envoy to Berlin in 1688. François acquired several lordships, including Pijlsweert (1682) and Oosthuizen (1686), giving his family a noble appearance. In Oosthuizen, he built an estate called De Geregtigheid, where he also received a marble tomb that is still preserved today.
And then there is that intriguing moment in 2012, when Prince Laurent publicly introduced Isabelle Wybo (1938) during an exhibition. According to a book from 2003, she would be the illegitimate daughter of Prince Regent Charles, the younger brother of King Leopold III. Her mother was a baker’s daughter, and to give her an official name, Prince Charles arranged a marriage between her mother and a palace servant. That’s how she got the name Wybo. So, a Wybo worked at the palace. Isabelle Wybo was first mentioned in the book: Michel Capon, Prince Charles, Seigneur of Raversijde, publisher The House Of Books (2003).
I asked my mother again, and she said she got that family tree from Ardooie! And yes, Jacob Josias Wybo was also in it. (My mother herself is from Kortrijk/Belgium). If you know anything more, let me know! I am searching for the source of my mother’s great obsession. Why did she become so ill? Why did she send money to the king, wear the colors of her coat of arms, and find it so important? Also the stories about the Geuzen :-) and the religious wars in the Middle Ages between Catholics and Protestants that she told me so much about. The “why.” Don’t worry, we’re not like Princess Delphine; it’s a story from the Middle Ages. I have also experienced going to a museum and seeing a painting where she said it was an ancestor! :-) You can imagine this seemed a bit odd to me, but I did find those people in the family tree...
Opmerkingen